MyÂślĂŞ, Âże sam sobie wyjaÂśniÂłeÂś podziĂŞkowaÂłabym ... (gdyby mi siĂŞ chciaÂło)

KÂłopotliwe wyrazy

     ÂŚwietny pomysÂł   

10 najczĂŞstszych b³êdĂłw jĂŞzykowych cz.I     przedruk z:  http://szkola.wp.pl

Jêzyka ojczystego uczymy siê praktycznie od pierwszych dni ¿ycia i pog³êbiamy tê wiedzê przez kilkanaœcie lat nauki w szkole. WiêkszoœÌ z nas uwa¿a, ¿e mówi po polsku idealnie, okazuje siê jednak, ¿e w mowie potocznej zakorzeni³o siê mnóstwo ra¿¹cych b³êdów. Z czym mamy najwiêkszy problem?

Problemów nastrêczaj¹ nie tylko trudne w zapisie wyrazy, niekiedy pochodz¹ce z innych jêzyków. Utrudniamy sobie komunikacjê równie¿ przez to, ¿e robimy skróty myœlowe, a te niekiedy ewoluuj¹ w nowe b³êdne twory jêzykowe. Przyjrzyjmy siê tym najczêstszym

1. „W kaÂżdym bÂądÂź razie”

Takie sformuÂłowanie jest wÂłaÂśnie przykÂładem takiej zbitki dwĂłch niezaleÂżnych fraz. PowinniÂśmy siĂŞ zdecydowaĂŚ czy chcemy uÂżyĂŚ w zdaniu wtrÂącenia „w kaÂżdym razie”, czy „bÂądÂź co bÂądÂź”. „W kaÂżdym bÂądÂź razie” jest bowiem niepoprawne.

2. „Sensu stricte”

Podobny b³¹d wkrada siĂŞ, gdy korzystamy z Âłaciny. W jĂŞzyku tym funkcjonowaÂły bowiem dwa niezaleÂżne wyraÂżenia: „stricte”, czyli w tÂłumaczeniu na jĂŞzyk polski „ÂściÂśle, dokÂładnie” oraz „sensu stricto” - oznaczajÂące „w ÂścisÂłym znaczeniu”. Niepoprawna wymowa wynika z ich skrzyÂżowania.

3. „DywagowaĂŚ na jakiÂś temat”

W mowie potocznej utarÂło siĂŞ b³êdne znaczenie tego czasownika. Wiele osĂłb, starajÂąc siĂŞ dobieraĂŚ bardziej wyszukane sÂłowa, stosuje je myÂślÂąc o wymianie ró¿nych opinii, dyskutowaniu. W rzeczywistoÂści dywagowanie oznacza zbaczanie z tematu. W tej sytuacji lepiej powiedzieĂŚ ”polemizowaĂŚ/deliberowaĂŚ na jakiÂś temat”

4. „PrzekonywajÂący”

W naszej mowie pojawiajÂą siĂŞ niekiedy niepotrzebne lub niepoprawnie wymawiane sylaby. PrzykÂładem takiej naleciaÂłoÂści jest przymiotnik – „przekonujÂący”, ktĂłry posiada rĂłwnieÂż formĂŞ „przekonywujÂący”. Przez wiele osĂłb jest wymawiany jako „przekonywajÂący”.

5. „PoddaĂŚ w wÂątpliwoœÌ”

W tym przypadku w mowie potocznej nastÂąpiÂło niepotrzebne dodanie jednej gÂłoski. Poprawna forma tego wyraÂżenia brzmi „podaĂŚ w wÂątpliwoœÌ”. Podobnie moÂżna siĂŞ „podaĂŚ do dymisji”, a nie poddaĂŚ do dymisji.

6.    IloœÌ czy liczba

Bardzo czĂŞsto mĂłwimy lub piszemy np. „duÂża iloœÌ ludzi”. Zasada jest taka, Âże sÂłowo "liczba" dotyczy rzeczy, ktĂłre moÂżna policzyĂŚ, dlatego, mĂłwiÂąc o ludziach, powinniÂśmy stosowaĂŚ liczbĂŞ, nie iloœÌ. Od kaÂżdej reguÂły sÂą jednak wyjÂątki i, jak wskazuje prof. BaĂąko, np. o bakteriach moÂżemy powiedzieĂŚ, Âże sÂą w duÂżej liczbie ( teoretycznie moÂżna je policzyĂŚ), ale Âłatwiej mĂłwiĂŚ o duÂżych iloÂściach, gdyÂż i tak ÂżyjÂą one w wielotysiĂŞcznych, a nawet wielomilionowych skupiskach.

7. „Tam i spowrotem”

Jêzyk polski jest trudny, bo choÌ z pozoru zapisuje siê go tak samo jak siê wymawia, w przeciwieùstwie np. do jêzyka angielskiego, to wiele g³osek brzmi bardzo podobnie. Z tego powodu wielu Polaków ma trudnoœÌ z zapisem takich wyra¿eù jak te:

Poprawnie: „ z powrotem” – niepoprawnie: „spowrotem”
Poprawnie: „spoza” – niepoprawnie: „z poza”
Poprawnie: „sprzed” – niepoprawnie: „z przed”

8. „Tylko i wy³¹cznie”

Bardzo lubiane w mowie potocznej „tylko i wy³¹cznie” z punktu widzenia poprawnoÂści jĂŞzykowej jest powaÂżnym b³êdem. MoÂżna powiedzieĂŚ albo „tylko”, albo „wy³¹cznie”, gdyÂż sÂą to synonimy. Stosujemy je razem jako silne podkreÂślenie, naleÂży jednak pamiĂŞtaĂŚ, Âże jest to niepoprawne.

9. „Na dzieĂą dzisiejszy”

ChoĂŚ z pozoru nie widaĂŚ w tym wyraÂżeniu nic zÂłego, zgodnie z aktualnymi wytycznymi sÂłownikĂłw poprawnej polszczyzny jest ono b³êdne. Profesor BaĂąko tÂłumaczy, Âże wynika ono z prĂłby zastosowania wyÂższego stylu w wypowiedzi, choĂŚ lepiej powiedzieĂŚ „aktualnie” lub po prostu „dzisiaj” i nie naraziĂŚ siĂŞ na wytkniĂŞcie b³êdu.

10. „Podaj tÂą ksi¹¿kĂŞ”

To chyba jeden z najbardziej ra¿¹cych b³êdĂłw w jĂŞzyku polskim. „Ta ksi¹¿ka”, o ktĂłrÂą prosi osoba wypowiadajÂąca powyÂższe zdanie, moÂże leÂżeĂŚ na wyciÂągniĂŞcie „tej rĂŞki”. ProszÂąc o niÂą, naleÂży jednak powiedzieĂŚ „ podaj mi tĂŞ ksi¹¿kĂŞ” ewentualnie wskazujÂąc „ podaj mi tĂŞ ksi¹¿kĂŞ, tÂą rĂŞkÂą” – problem tkwi w przypadkach! „TĂŞ” w odniesieniu do biernika, a „tÂą”- narzĂŞdnika.